Evinizde ya da herhangi bir ortamda kullanacağınız bir iklimlendirme ürünü araştırması yaparken bu cihazlarla ilgili bazı terimler duyarsınız. BTU, inverter, evaporatör, kompresör, servis valfleri, emiş akümülatörü veya bağıl nem… Tüm bu ifadelere ek olarak klima tanıtımları yapılırken bu cihazların duyulur ısısı ya da gizli ısının hesaplamalarının nasıl yapılacağı konusu da gündeme gelebilir. Bu, her ne kadar kullanıcıyı bağlayan bir durum olmasa da terimleri duyduğunuzda merak uyandırır. Biz de bu sebeple, bu yazıda duyulur ısı ve gizli ısı nedir, sorularını masaya yatırıyoruz. İklimlendirme cihazlarını ilgilendiren bu konular hakkında detaylı bilgi sahibi olmak istiyorsanız yazının devamını okumanız yeterli.
Gizli Isı Nedir?
Yukarıda da bahsedildiği üzere gizli ısı, termodinamik alanın yaygın terimleri arasında yer almakta. Sabit sıcaklık işlemi esnasında bir sistem tarafından emilen enerji anlamına gelen gizli ısıyı daha iyi anlamak için çok basit bir örnek vermek yerinde olacaktır. Herkesin evinde bir buzdolabı vardır, değil mi? Buzdolabınızın buzluğunda yer alan buz yapma bölmesindeki tepsiyi alıp içine su koyun. Suyun, bir süre sonra buz olduğunu göreceksiniz. Burada meydana gelen, aslında bir faz geçişidir. Suyun gizli ısısı değişir ve bu durum, maddenin fiziki durumunu etkiler; su buz haline döner. Benzer olarak suyu kaynattığınızda ortaya çıkan buhar da esasen bir faz geçişini anlatır. Belli bir ısıya gelen su, biçim değiştirerek buharlaşır ve havaya karışır. Tıpkı bu iki örnekteki gibi gizli ısı, maddenin durumunda değişiklik meydana getiren bir olgu olarak tanımlanmakta.
Peki, bu durumun klimalarla ne ilgisi var, dediğinizi duyar gibiyiz. O halde hemen sorunuzun yanıtını verelim. Klimalar, havadaki gizli ısıyı emer ve ortamdaki su buharını yoğunlaştırır. Su buharı yoğunlaştıkça havadaki nem de otomatik olarak azalır. Böylece bulunduğunuz ortamın havası, daha ferah bir hal alır. İşte, tüm bu işlemler sonrasında sizin, ortamın havasındaki ferahlamayı fark etmeniz de bu gizli ısının, bir diğer deyişle hissedilen ısının, yayılmasıyla meydana gelir.
Duyulur Isı Nedir?
Gizli ısıyı anladık; fakat duyulur ısı nedir? Gizli ısıdan farklı şekilde duyulur ısı, bir kimya terimi olarak karşımıza çıkıyor. Kimyagerlere sorarsanız, bu terimin anlamını size şuna benzer bir ifadeyle açıklayacaklardır: Duyulur ısı, sıcaklığı değiştirilen bir gazın, iki sıcaklık değeri arasında alışverişte bulunduğu ısı niceliğidir. Gelin, bunu herkesin anlayabileceği şekilde anlatmaya çalışalım.
Duyulur ısı terimi iki kelimeden oluşuyor; duyu ve ısı. Duyu, insan ve hayvanların kendi duyu organlarıyla algıladıkları değişimlerdir. Isı ise maddenin sıcaklığının değişmesine ve böylece formunun değişmesine yol açan fiziksel enerjidir.
Kısacası duyulur ısı, en basit tabirle, havadaki kuru termometre sıcaklığını arttırmak amacıyla ortama verilen ısı miktarı olarak açıklanabilir.
Klimalardaki duyulur ısı hesabının yapılabilmesi içinse genel kabul görmüş bir formül bulunmakta. Şimdi, sırada bu formüle göz atmak var. Hadi gelin, duyulur ısı nasıl hesaplanır, hep beraber bakalım.
Duyulur Isı Oranı (DIO)= Duyulur Isı Kazancı / Duyulur Isı Kazancı + Gizli Isı Kazancı
Duyulur Isı ve Gizli Isı Arasındaki Fark
Gördüğünüz gibi duyulur ısı kazancını hesaplarken kullandığımız iki ısı çeşidi var: Duyulur ısı ve gizli ısı. İngilizcede Sensible Heat olarak bilinen duyulur ısı, havadaki sıcaklığı arttırmak için kullanılırken gizli ısı, ortam sıcaklığını değiştirmeden havadaki nem oranını düzenlemeye yarıyor. Yani duyulur ısıda sadece ortam sıcaklığı değişiyor ama nem oranı sabit kalıyor. Bunun tam tersi olarak gizli ısıda ise nem oranı değişirken hava sıcaklığı aynı ölçülüyor. Bunun iki belirgin sebebi ise şöyle: Duyulur ısıda ortama ısı verilirken gizli ısı da ortamdan ısı alınıyor.
Tüm bu detayların arkasında saklı bilgi ise iklimlendirme cihazlarının çalışma prensibinin kısacık bir özeti niteliğinde. Biri olmadan diğeri olmuyor. Zira klima alışverişlerinde tüketiciler hem sıcaklık hem de nem ayarı işlevlerinin ikisini de görmek istiyor. Sonuç olarak duyulur ısı ve gizli ısı terimlerini artık bildiğinize göre siz de klima almaya karar verdiğinizde ürünlerin duyulur ve gizli ısı denkliğini karşılaştırarak bilinçli tüketici konumuna rahatlıkla gelebilirsiniz.
Ayrıca enerji tasarrufu yapmanın püf noktalarını öğrenmek isterseniz Evde Enerji Tasarrufu Nasıl Yapılır? başlıklı yazımıza da buradan ulaşabilirsiniz.
